CZYM JEST STRES

Z ewolucyjnego punktu widzenia stres jest biologicznie uzasadnionym mechanizmem, który zapewnia ludziom przetrwanie poprzez odruchowy atak lub ucieczkę. W sytuacji zagrożenia człowiek może w krótkiej chwili zmobilizować swój organizm do szybkiego przystosowania się do obciążeń i wyzwań.
Ta mobilizacja organizmu spowodowana stresem nie jest sama w sobie szkodliwa, o ile jest przeplatana regularnymi fazami relaksu.

Przystosowawczy mechanizm jakim jest stres, który umożliwia nam szybkie i czujne reagowanie, stał się dla współczesnego człowieka problemem, ponieważ jest on w nowoczesnym społeczeństwie wywoływany niemal nieustannie, a powstająca w tym czasie energia nie jest zużywana na walkę lub ucieczkę.

Uważność a stres

Wnikliwa obserwacja mechanizmu stresu pozwala zauważyć, że nie jest on tylko prostą reakcją na bodziec (stresor). Oba te aspekty – stresor i reakcja na stres wzajemnie na siebie wpływają i stanowią połączenie nieustannie zmieniającej się sytuacji oraz myślącej, czującej i działającej osoby. To połączenie decyduje o zaistnieniu, bądź nie, stresowej sytuacji.
Według tej koncepcji nie istnieją bodźce, które można uważać obiektywnie za wywołujące stres. Stają się nimi dopiero poprzez indywidualną ocenę jakiej dokonuje osoba, która znajduje się w określonej sytuacji. Oceny te (powstające w mgnieniu oka) decydują o tym, czy daną sytuację określamy jako nieistotną, przyjemną lub stresującą, tzn. zagrażającą naszemu bezpieczeństwu, szkodliwą lub stanowiącą dla nas wyzwanie.
Oceny w znacznym stopniu wpływają także na rodzaj reakcji na stres. Reakcja na stres nie u wszystkich ludzi i nie we wszystkich sytuacjach wygląda tak samo. W zależności od indywidualnych skłonności (jedni reagują bardziej przez układ trawienny, inni bardziej przez układ krążenia) oraz w zależności od indywidualnej oceny reakcja na stresujące zdarzenie wiąże się z różnymi emocjami, którym z kolei przypisywane są różne specyficzne neuroendokrynne wzorce reakcji na stres.
Innymi słowy:
Stres i nieprzyjemne uczucia takie jak strach, złość, depresyjne nastroje w znacznej części powstają w głowie, a to jak oceniamy różne sytuacje i swoje możliwości radzenia sobie w nich, ma duży wpływ na to, czy dojdzie do sytuacji stresowej.

Nie faktyczne wydarzenia, lecz Twoje postrzeganie lub ocena tych wydarzeń są odpowiedzialne za Twój stres lub związane z nim emocje.

Istotnym czynnikiem w opanowywaniu stresu jest zatem zauważanie myśli powodujących i potęgujących stres  i uświadomienie sobie, że są one tylko myślami, a nie rzeczywistością.
W konsekwencji możemy uwolnić się od władzy naszych myśli/wzorców i zaprzestać utożsamiania się z nimi.

Dzięki UWAŻNOŚCI możemy przerwać przebiegające automatycznie wzorce reakcji i bodźców oraz zastąpić nabyte, dysfunkcjonalne reakcje na stres świadomym działaniem.
UWAŻNOŚĆ to nietypowy sposób wpływania na stresową sytuację. Poprzez szerokie postrzeganie wewnętrznej i zewnętrznej sytuacji jest się mniej w nią zawikłanym i powstaje przestrzeń, w której otwierają się szerokie możliwości pokonywania stresu, a problemy traktuje się z dystansem i można je rozwiązywać w sposób bardziej kreatywny.