UWAŻNOŚĆ A TERAPIA
Wszystkie szkoły terapii są zgodne co do tego, że świadomy i uważny sposób radzenia sobie z uczuciami i myślami jest zdrowy i użyteczny. Celem każdego rodzaju terapii jest złagodzenie postawy cechującej się obawą przed emocjami. Odnosi się to także do MBSR. W obu wypadkach celem jest uwolnienie od bólu. W obu wypadkach dąży się do osiągnięcia wglądów i wzrostu świadomości. W obu wypadkach w mniejszym lub większym stopniu, w zależności od rodzaju terapii, pogłębia się umiejętność introspekcji. Oba podejścia opierają się na samoregulacji ciała i umysłu, a ich celem jest przeżywanie życia z większym poczuciem spełnienia. Oba podejścia pomagają ludziom uświadomić sobie, że doznania fizyczne, emocje i myśli są ze sobą powiązane i współzależne i zrozumieć, na czym to polega. W obu przypadkach (psychoterapia i medytacja) punktem wyjścia jest często poczucie, że coś jest nie w porządku (napięcie, problemy w codziennym życiu, choroby, pustka duchowa). Cele obu podejść są takie same lub przynajmniej w pewnej mierze podobne.
Istnieją też jednak istotne różnice:
Celem psychoterapii jest dążenie do adaptacji jednostki i wspieranie tej adaptacji.
Celem uważności jest dążenie do wyzwolenia jednostki.
Znaczenie osobowości: w psychoterapii często chodzi o wzmocnienie poczucia jaźni lub podwyższenie samooceny. Uważność polega na odkrywaniu koncepcji, jakimi obudowujemy swoje poczucie jaźni. Inaczej postrzega się istotę cierpienia i możliwości uzdrowienia. Psychoterapia na ogół stara się przywrócić zdolność funkcjonowania, a w medytacji chodzi o wyzwolenie/oświecenie.
Poziomy działania metod: psychoterapia działa na poziomie języka, natomiast uważność dotyczy poziomu poza myśleniem/językiem, tzn. bezpośredniego doświadczania tu i teraz. Samowiedza w ramach uważności opiera się na praktyce uświadamiania sobie przepływu uczuć i myśli bez podejmowania jakiegokolwiek działania (akceptacja). Samowiedza w ramach psychoterapii opiera się na rozpoznawaniu uczuć i myśli oraz obserwowaniu ich, aby dowiedzieć się, co jest nie w porządku i jak zmienić ten stan rzeczy (motywacja do zmiany). Podejście do uczuć wygląda inaczej w psychoterapii i w MBSR. MBSR – tylko obserwacja; Psychoterapia – zmiana, interpretacja, wyjaśnianie, omawianie, interwencja itd.
źródła: Dr Paul Fulton „Uważność i jej akceptacja w medycynie i psychoterapii” Oberlethe 2008;
John McQuaid, Paula Carmona „Spokój umysłu. Terapia poznawczo-behawioralna i uważność
w walce z depresją”, AnWero, Gdańsk 2009